ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΜΕΡΟΣ 1

''ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΔΙΑΤΡΟΦΗ’’

Η διατροφή έχει μεγάλη απήχηση στις μέρες μας καθώς όλο και περισσότεροι επιλέγουν τον πιο υγιεινό τρόπο ζωής. Ειδικοί και μη μιλούν για αυτήν, παρέχουν συμβουλές και καθοδηγούν σε διατροφικές επιλογές που δεν είναι πάντοτε οι σωστές.

Υπάρχουν πολλοί μύθοι που αφορούν στην διατροφή, πολλές συγκεχυμένες πληροφορίες και παραπληροφόρηση γύρω από αυτήν, η αναπαραγωγή των οποίων μέσω των social media καθιστά ιδιαίτερα δύσκολη την αποκατάσταση της αλήθειας.

Ποιοι είναι όμως οι πιο διαδεδομένοι διατροφικοί μύθοι?....

Στην ενότητα αυτή θα ασχοληθούμε με τους πιο διαδεδομένους μύθους που υπάρχουν. Αν και έχουν περάσει χρόνια, εξακολουθούν να κατέχουν τα πρωτεία στην κατάταξη.

ΜΥΘΟΣ 1: Η καστανή ζάχαρη έχει λιγότερες θερμίδες από την άσπρη(λευκή κρυσταλλική) ζάχαρη και άρα παχαίνει λιγότερο.

Η ζάχαρη ή σακχαρόζη είναι ένας δισακχαρίτης( υδατάνθρακας) που αποτελείται από μόρια γλυκόζης και φρουκτόζης. 1 κ.γλ. ζάχαρη έχει περίπου 20 θερμίδες είτε πρόκειται για την καστανή είτε για την άσπρη ζάχαρη. Η διαφορά είναι ότι η καστανή(ακατέργαστη καστανή) ζάχαρη προκαλεί μικρότερες διακυμάνσεις στα επίπεδα της γλυκόζης αίματος καθώς μεταβολίζεται αργά από τον οργανισμό. Επίσης η ακατέργαστη έχει μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε ορισμένα μέταλλα και ιχνοστοιχεία όπως μαγνήσιο, κάλιο, νάτριο κ.α. λόγω μη επεξεργασίας.

Δυστυχώς όμως πολλές φορές η καστανή ζάχαρη είναι απλώς άσπρη με χρώμα ή έχει υποστεί μία μικρή επεξεργασία, λιγότερη μεν από την άσπρη αλλά εξακολουθεί να θεωρείτε επεξεργασμένη. Αυτή η περίπτωση δεν πληροί τις παραπάνω προϋποθέσεις.

ΜΥΘΟΣ 2: Τα προϊόντα ολικής αλέσεως αποδίδουν λιγότερες θερμίδες σε σύγκριση με τα λευκά.

Τα προϊόντα ολικής αλέσεως (όπως το μαύρο ψωμί, το καστανό ρύζι, τα μακαρόνια ολικής κ.α.) περιέχουν τις ίδιες θερμίδες με τα αντίστοιχα λευκά( λευκό ψωμί, κ.α.). Η υπεροχή τους έγκειται στην υψηλότερη περιεκτικότητά τους σε φυτικές ίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία και βιταμίνες που συμβάλλουν στην σωστή λειτουργία του πεπτικού συστήματος ,στην προάσπιση της υγείας και στην καλύτερη γλυκαιμική ρύθμιση.

Από την άλλη τα λευκά προϊόντα προκαλούν αυξομειώσεις στα επίπεδα του σακχάρου μεταγευματικά, απορρυθμίζουν τα επίπεδα γλυκόζης αίματος, ενεργοποιούν συχνότερα τα κέντρα πείνας και διεγείρουν την λιπογένεση.

ΜΥΘΟΣ 3: Τα προϊόντα χαμηλών λιπαρών (light) περιέχουν λιγότερες θερμίδες και μπορούν να καταναλώνονται ελεύθερα σε απεριόριστες ποσότητες.

Πολλοί πιστεύουν ότι τα light προϊόντα , λόγω της χαμηλής τους περιεκτικότητας σε λίπος δεν παρέχουν θερμίδες στον οργανισμό και μπορούν να καταναλώνονται σε μεγαλύτερες ποσότητες από τα πλήρη. Έτσι αποτελούν ένα είδος πανάκειας για τους ανθρώπους ώστε να τα καταναλώνουν χωρίς τύψεις. Η αλήθεια είναι ότι τα προϊόντα χαμηλών λιπαρών σε σχέση με αυτά των πλήρη έχουν λιγότερες θερμίδες και μπορεί να βοηθήσουν στο αδυνάτισμα, με την προϋπόθεση ότι προσλαμβάνονται σε λογικές ποσότητες. Τις περισσότερες φορές, όμως η αντικατάσταση μέρους των λιπαρών τους προέρχεται από άλλες γλυκαντικές ουσίες που διεγείρουν τα κέντρα του εγκεφάλου και ενεργοποιούν το αίσθημα της πείνας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πολλοί οδηγούνται στην υπερκατανάλωση τους με αντίθετα αποτελέσματα στο αδυνάτισμα. Κατά συνέπεια μπορεί κάποιος να καταναλώνει τα light προϊόντα, αν το επιθυμεί αλλά σε λογικές ποσότητες προκειμένου να διατηρήσει το σωματικό του βάρος σταθερό ή να επιτύχει απώλεια λίπους.

ΜΥΘΟΣ 4: Η φρουκτόζη έχει λιγότερες θερμίδες από την ζάχαρη.

Στην πραγματικότητα και οι δύο αποδίδουν τις ίδιες θερμίδες. Η διαφορά τους οφείλεται στο ότι η φρουκτόζη έχει μεγαλύτερη γλυκαντική ικανότητα( είναι 1,5 φορά πιο γλυκιά από την κοινή ζάχαρη) και για αυτό μπορεί να επιτευχθεί η γλυκύτητα που επιθυμούμε χρησιμοποιώντας μικρότερη ποσότητα. Ακόμη, η φρουκτόζη μεταβολίζεται με διαφορετικό τρόπο από τον οργανισμό και προτιμάται ως υποκατάστατο στα διαβητικά τρόφιμα. Ωστόσο διαφορετική επίδραση έχει η φυσική φρουκτόζη των φρούτων με την χημική που λειτουργεί ως υποκατάστατο της κοινής ζάχαρης και θέλει ιδιαίτερη προσοχή.

ΜΥΘΟΣ 5: Ο ανανάς, το λεμόνι και το γκρέιπφρουτ είναι λιποδιαλυτικά και αδυνατίζουν

Δεν υπάρχει καμία επιστημονική τεκμηρίωση που να υποδηλώνει ότι τα φρούτα αυτά λειτουργούν ως λιποδιαλύτες και συμβάλλουν στο αδυνάτισμα.

Μπορεί το λεμόνι και το γκρέιπφρουτ να ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα, να τονώνουν τον οργανισμό και να περιέχουν βιταμίνη C, όμως η υπερκατανάλωσή τους τον βλάπτει και απορρυθμίζει το αίμα. Ακόμη τα άτομα με υπόταση καλό είναι να αποφεύγουν την υπερβολική κατανάλωση λεμονιού καθημερινά. Γιαυτό καλό θα ήταν να καταναλώνονται σε φυσιολογικές ποσότητες και να μην αποτελούν αδυνατιστικά tips σε δίαιτες αδυνατίσματος.

Όσον αφορά στον ανανά, διαθέτει μία φυτοχημική ουσία που βοηθά στην θερμογένεση, αλλά για να δράσει ως λιποδιαλύτης θα πρέπει να καταναλωθεί σε υπερβολικές ποσότητες και εκεί έγκειται το πρόβλημα με τα σάκχαρα που περιέχει (φρουκτόζη) και την γλυκόζη αίματος. Από την άλλη, η καθημερινή κατανάλωση λεμονιού μόνο του σε ρόφημα, αυξάνει την πιθανότητα ξήρανσης του κόλπου και μπορεί να προκαλέσει αναπαραγωγικές διαταραχές. Για αυτό καλό θα ήταν να καταναλώνονται σε φυσιολογικές ποσότητες και να μην αποτελούν αδυνατιστικά tips σε δίαιτες αδυνατίσματος.

ΜΥΘΟΣ 6: To σπορέλαιο έχει λιγότερες θερμίδες από το ελαιόλαδο και είναι εξίσου ευεργετικό.

Το ελαιόλαδο έχει τις ίδιες θερμίδες με τα σπορέλαια ανά κ.σ. Η υπεροχή του από τα υπόλοιπα έλαια οφείλεται στο γεγονός ότι περιέχει μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, αντιοξειδωτικά συστατικά όπως βιταμίνες Ε, πολυφαινόλες και άλλα αντιοξειδωτικά στοιχεία που ασκούν καρδιοπροστατευτική δράση. Ακόμη, το ελαιόλαδο παρουσιάζει μεγαλύτερη ανθεκτικότητα κατά την θερμική του επεξεργασία και αποτελεί το πιο ασφαλές είδος ελαίου για μαγειρικές χρήσεις καθώς ταγγίζει λιγότερο.

Αντίθετα, τα σπορέλαια είναι από τα χειρότερα είδη ελαίων με χαμηλό σημείο βρασμού, ταγγίζει πολύ εύκολα και περιέχει κυρίως κορεσμένα λιπαρά οξέα με τρανς ισομερείωση( trans λιπαρά). Αποτελούν ένα από τα χειρότερα και φθηνότερα είδη ελαίου και είναι πολύ επικίνδυνα για την υγεία καθώς προκαλούν καρδιαγγειακά νοσήματα και αθηρωματικές πλάκες. Λόγο κόστους συναντάται συχνά στην βιομηχανία των τροφίμων και περιέχεται σε πολλά επεξεργασμένα προϊόντα συνεισφέροντας στον οργανισμό τα σημαντικά αλλά και επικίνδυνα ω-6 λιπαρά οξέα.

ΜΥΘΟΣ 7: Πρέπει όλοι να πίνουμε 8-10 ποτήρια νερού ημερησίως

Οι γενικές κατευθυντήριες οδηγίες του Αμερικάνικου Κολλεγίου Αθλιατρικής συνιστούν στους ενήλικες να πίνουν 2-2,5 λίτρα υγρών την ημέρα, κυρίως νερού, ποσότητα που αντιστοιχεί σε 8-10 ποτήρια. Στα υγρά περιλαμβάνονται το γάλα, οι χυμοί φρούτων, το τσάι, ο καφές και οι σούπες, αλλά όταν μιλάμε για νερό, αναφερόμαστε στο καθαρό νερό και όχι σε αυτό που περιέχεται στα τρόφιμα όπως π.χ. γάλα.

Όμως, τα επίπεδα ενυδάτωσης κάθε ανθρώπου διαφέρουν ανάλογα με την φυσική του δραστηριότητα, το φύλο, την ηλικία και τον γενικότερο τρόπο της ζωής του, παράμετροι που εξατομικεύουν τελικά και την ημερήσια πρόσληψή του σε νερό. Τέλος, σημαντική ποσότητα νερού απελευθερώνεται και από τα τρόφιμα κατά τον μεταβολισμό τους, η οποία πρέπει επίσης να συνεκτιμηθεί στην συνολική ημερήσια πρόσληψη υγρών. Επιπλέον οι ανάγκες μας καθορίζονται από την εποχή που διανύουμε καθώς τους καλοκαιρινούς μήνες, η ζέστη και ο ήλιος ενισχύουν την εφίδρωση και κατ' επέκταση τις ανάγκες αναπλήρωσης νερού.

ΜΥΘΟΣ 8: Το βούτυρο είναι καλύτερο από την μαργαρίνη

Το βούτυρο είναι ζωικό προιόν, περιέχει μεγάλη ποσότητα σε κορεσμένα λιπαρά οξέα και σημαντική ποσότητα χοληστερόλης, δύο συστατικά που σε μεγάλες ποσότητες προκαλούν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών διαταραχών.

Oι μαργαρίνες είναι βιομηχανικό προιόν, παρασκευάζονται από φυτικά έλαια και εμπλουτίζονται με χρωστικές και άλλες ουσίες που δίνουν γεύση και οσμή στο τελικό προιόν. Πολύ μεγάλη προσοχή χρειάζεται στις μαργαρίνες που κυκλοφορούν στο εμπόριο, καθώς σχεδόν όλες περιέχουν υδρογονωμένα φυτικά έλαια και είναι διατροφικά χειρότερες από το κανονικό βούτυρο. Σαν τελικό συμπέρασμα, ανεξάρτητα από τις διαφημιστικές καμπάνιες, κανένα από τα δύο δεν είναι ευεργετικό για την υγεία, καθώς τα κορεσμένα λιπαρά που περιέχουν φράσσουν τις αρτηρίες και αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων. Προτιμότερο είναι το ελαιόλαδο, ωμό ή ελαφρώς μαγειρεμένο( όχι τηγανητό) ως είδος ελαίου στην διατροφή μας.

Στο μέρος αυτό θα ασχοληθούμε με μύθους γύρω από την διατροφή που δεν είναι τόσο γνωστοί.

Μύθος 1: Το πρωινό είναι το σημαντικότερο γεύμα της ημέρας ανεξάρτητα από το περιεχόμενο του

Το πρωινό είναι ένα από τα σημαντικότερα γεύματα της ημέρας καθώς μετά την νυχτερινή ασιτία, ενεργοποιεί τον μεταβολισμό, τονώνει τον οργανισμό, προσφέρει την ενέργεια που χρειαζόμαστε για την υπόλοιπη ημέρα και παρέχει ένα μέρος από τις βιταμίνες και τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται ο οργανισμός για την ανάπτυξη και επιβίωσή του. Πολλοί επιλέγουν να καταναλώνουν πρωινό καθημερινά για να αποφεύγουν τα άσκοπα τσιμπολογήματα και τις περιττές θερμίδες  κατά την διάρκεια της ημέρας .'Άλλοι δεν επιθυμούν να καταναλώνουν πρωινό μόλις ξυπνήσουν, είτε διότι δεν έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία της πέψης του προηγούμενου γεύματός  τους είτε διότι το άγχος της προετοιμασίας για την δουλειά δεν τους παρέχει την πολυτέλεια του χρόνου να απολαύσουν ευχάριστα το πρωινό τους.

Το πιο σημαντικό είναι η ποιότητα του γεύματος παρά ο ακριβής χρόνος κατανάλωσής του. Για ένα ισορροπημένο ξεκίνημα της ημέρας καλό είναι το πρωινό να περιέχει όλα τα είδη των μακροθρεπτικών συστατικών ( καλή πηγή πρωτεϊνών, υδατάνθρακες, λίπη) καθώς επίσης βιταμίνες και φυτικές ίνες και να αποφεύγονται πηγές κορεσμένων λιπαρών.

Μύθος 2: Οι δίαιτες χαμηλών υδατανθράκων είναι ο καλύτερος τρόπος απώλειας βάρους.

Υπάρχουν αρκετές ενδείξεις που δηλώνουν ότι οι δίαιτες με χαμηλή πρόσληψη υδατανθράκων μπορεί να οδηγήσουν σε προσωρινή απώλεια βάρους. Πράγματι, μειώνοντας την καθημερινή πρόσληψη υδατανθράκων, δημιουργείται θερμιδικό έλλειμμα και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια. Όμως αυτός είναι ένας τρόπος απώλειας βάρους, δεν είναι ο μοναδικός ούτε και ο καλύτερος σε βάθος χρόνου. Οι δίαιτες με χαμηλή πρόσληψη υδατανθράκων, έχουν συνήθως υψηλή πρόσληψη σε πρωτεΐνες και λίπη, γεγονός που μακροπρόθεσμα μπορεί να προκαλέσει νεφρικές βλάβες και μεταβολικά νοσήματα. Η ισορροπία επιτυγχάνεται με την πρόσληψη όλων των απαραίτητων συστατικών, ενώ η έλλειψή τους οδηγεί σε ορμονικές και μεταβολικές ανισορροπίες και προβλήματα υγείας.

Η καλύτερη μέθοδος είναι αυτή που ταιριάζει στον καθένα, δεδομένου ότι ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και η εξατομίκευση είναι το κλειδί της επιτυχίας.

ΜΥΘΟΣ 3:   Γιαούρτι να 'ναι και ότι να ναι.

Υπάρχουν  πολλά είδη γιαουρτιού που κυκλοφορούν στην αγορά, όμως δεν είναι όλα εξίσου ευεργετικά και κατάλληλα προς κατανάλωση. Όταν αναφερόμαστε στα οφέλη του γιαουρτιού, αναφερόμαστε στην κλασική γιαούρτη που παρασκευάζεται από αγελαδινό, πρόβειο ή κατσικίσιο γάλα. Όμως υπάρχουν και ορισμένα είδη που κυκλοφορούν στα ράφια των σούπερ-μάρκετ , τα οποία ενώ μοιάζουν με γιαούρτι, στην πραγματικότητα αποτελούν επιδόρπια γιαουρτιού, περιέχουν σκόνη γάλακτος ή τεχνητές ουσίες όπως ενισχυτικά γεύσης, οσμής κ.α. Τα γιαούρτια που περιέχουν σοκολάτες, μπισκότα ή φρούτα, έχουν σημαντικές ποσότητες ζάχαρης  ως κύριο συστατικό διατήρησής τους. Αυτά που διαφημίζονται ως χαμηλής περιεκτικότητας σε ζάχαρη, στην πραγματικότητα περιέχουν μεγάλη ποσότητα σε γλυκαντικά όπως η ασπαρτάμη, ουσία που είναι καρκινογόνος και επιβλαβής για την υγεία.

Το κλασικό γιαούρτι αποτελεί σημαντική πηγή πρωτεϊνών, μετάλλων και ιχνοστοιχείων όπως ασβέστιο, φώσφορος κ.α. που είναι απαραίτητα για την διατήρηση των μυών και την υγεία των οστών. Δυστυχώς όμως στο εμπόριο κυκλοφορούν πολλά επεξεργασμένα προϊόντα που περισσότερο χαρακτηρίζονται ως γλύκισμα παρά ως  την κλασική γιαούρτη.

ΜΥΘΟΣ 4: Η ζάχαρη βρίσκεται μόνο στα γλυκά και τους καφέδες, επομένως ελαττώνοντας αυτά τα είδη μπορεί να επιτευχθεί απώλεια λίπους.

Στην πραγματικότητα η ζάχαρη βρίσκεται σε μία πληθώρα προϊόντων του εμπορίου. Εκτός από την φανερή, δηλαδή αυτή που συναντάται σε γλυκά, παγωτά, καραμέλες, κέικ και είδη ζαχαροπλαστικής, υπάρχει και η κρυφή ζάχαρη. Η κρυφή βρίσκεται σε πολλά επεξεργασμένα βιομηχανικά είδη, ορισμένα από τα οποία δεν μπορεί να φανταστεί ο ανθρώπινος νους. Σούπες, δημητριακά, πατατάκια και κατεψυγμένα προϊόντα είναι μόνο ορισμένα  από τα είδη που αποτελούν κρυφές πηγές  ζάχαρης.

 ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΓΟΥΝΑΡΗ- ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΣ- ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΣ- ΔΙΑΤΡΟΦΟΠΑΘΗΤΙΚΟΣ

ΕΙΔΙΚΟΣ ΟΡΘΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΙΑΜΑ