ΠΟΝΟΚΕΦΑΛΟΙ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Ο πονοκέφαλος είναι ο πόνος που προκαλείται από τους ιστούς ή τις δομές που περιβάλλουν τον εγκέφαλο. Δεν αποτελεί πάθηση αλλά σύμπτωμα που σχετίζεται με διάφορες παθήσεις και δραστηριότητες και επηρεάζει την καθημερινότητα όσων τον βιώνουν.

ΕΙΔΗ ΠΟΝΟΚΕΦΑΛΩΝ

Υπάρχουν διάφορα είδη πονοκεφάλου, ανάλογα με το σημείο στο οποίο εντοπίζεται ο πόνος και την αιτία της εμφάνισής του.

Τα πιο συνηθισμένα είδη είναι :

1.      Κεφαλαλγία τάσης : Είναι η πιο συνηθισμένη μορφή πονοκεφάλου, που συναντάται κυρίως στις γυναίκες.  Είναι κεφαλαλγία από μυική τάση, έντονο άγχος, στρες και ψυχολογικές αιτίες, έχει μικρή διάρκεια δράσης και πιεστικό χαρακτήρα. Προκαλείται από το άγχος, την κατάθλιψη, την αλόγιστη χρήση παυσίπονων, το στρες, τις ψυχολογικές μεταπτώσεις και συσπάσεις των μυών που περιβάλλουν την περιοχή του κρανίου. Εντοπίζεται κυρίως στην μετωπική περιοχή.

2.      Η ημικρανία: H ημικρανία ,αν και δεν είναι απόλυτα ακριβής η αιτία της, προκαλείται συνήθως από ανώμαλη δραστηριότητα  του εγκεφάλου, που προκαλεί αλλαγές στα αιμοφόρα αγγεία. Συνήθως υπάρχει γενετική προδιάθεση ή κληρονομικότητα. Ο πόνος είναι μονόπλευρος, επηρεάζει είτε ολόκληρη την δεξιά είτε ολόκληρη την αριστερή πλευρά του προσώπου και μπορεί να είναι από μέτριας έντασης μέχρι πολύ έντονος οξύς πόνος  ενώ συνήθως διαρκεί λίγες ώρες. Συνοδεύεται και από άλλα συμπτώματα όπως ευαισθησία στο φως, τον ήχο, τις μυρωδιές, στομαχικές διαταραχές όπως ναυτία, εμετός και απώλεια όρεξης.

3.       Αθροιστική κεφαλαλγία:  Πρόκειται για πονοκέφαλο που παρουσιάζει έντονο και τρομερό πόνο, είναι πολύ διαπεραστικός σαν ξίφος, διαρκεί λίγα λεπτά και συνήθως εμφανίζεται την ίδια ώρα καθημερινά. Η αθροιστική κεφαλαλγία χαρακτηρίζεται από μία περίοδο έξαρσης των συμπτωμάτων που μπορεί να επαναλαμβάνονται καθημερινά ανά εποχή ( π.χ. κάθε φθινόπωρο ή άνοιξη) και από μία μακρά περίοδο αποχής που μπορεί να διαρκεί από μήνες μέχρι και χρόνια. Είναι μονόπλευρος, εντοπίζεται συνήθως μέσα ή γύρω από το ένα μάτι αλλά μπορεί να αντανακλάται και σε άλλες περιοχές του σώματος όπως οι ώμοι, ο λαιμός και το κεφάλι. Συνοδεύεται από έντονη δακρύρροια, ερυθρότητα στην περιοχή, ρινική συμφόρηση, καταρροή, έντονο ιδρώτα, ωχρότητα προσώπου, οίδημα ( πρήξιμο) γύρω από τα μάτια και σε σπάνιες περιπώσεις βλεφαρόπτωση στην περιοχή προσβολής.

4.      Κεφαλαλγία από κρύο ερέθισμα: Είναι πονοκέφαλος που εντοπίζεται μετά την κατανάλωση κρύων τροφίμων όπως κρύο νερό, παγωτό, έκθεση σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, εισπνοή κρύου ή παγωμένου αέρα και είναι συνήθως σύντομης διάρκειας. Εντοπίζεται στην περιοχή του μετωπικού ή βρεγματικού λοβού( πίσω από το μέτωπο) και είναι αμφίδρομος( δηλ. επηρεάζει και τις 2 πλευρές του προσώπου).

5.      Αυχενική κεφαλαλγία: Είναι πονοκέφαλος που εντοπίζεται στην ινιακή μοίρα πάνω από τον αυχένα στην πίσω πλευρά του κεφαλιού. Είναι αρκετά σπάνια μορφή πονοκεφάλου, προκαλεί πόνο στην περιοχή του αυχένα, χειροτερεύει από τις κινήσεις του αυχένα και δεν σχετίζεται με εκφυλιστικές αλλοιώσεις και παραμορφώσεις στην σπονδυλική στήλη.

6.      Ιδιοπαθής κεφαλαλγία λόγω βήχα : Είναι οξύς και πολύ έντονος πονοκέφαλος που προκαλείται κατά την διάρκεια έντονου γέλιου, βήχα ή φταρνίσματος. Έχει πολύ μικρή χρονική διάρκεια, μειώνεται με τον περιορισμό των παραπάνω ( βήχα κ.λ.π.) . Αποτελεί σύμπτωμα ενδοκρανιακής πάθησης λόγω διαταραχής στην κυκλοφορία του εγκεφαλονωτιαίου υγρού και άμεση ιατρική παρακολούθηση και μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου.

….. Πονοκέφαλοι από….

1.      Αλλεργίες : Οι αλλεργίες αποτελούν σοβαρή πηγή εμφάνισης πονοκεφάλων καθώς προκαλούν απόφραξη των ρινικών οδών, των κόλπων και των βλεννογόνων και ασκούν πίεση στην περιοχή του κεφαλιού. Οι πονοκέφαλοι που προκαλούνται από αλλεργίες συνήθως συνοδεύονται από ορισμένα χαρακτηριστικά συμπτώματα όπως φαγούρα στα μάτια, υγρά δακρυσμένα μάτια και πόνο στην περιοχή του ματιού και του κεφαλιού που βρίσκεται πάνω από το μάτι.

2.      Κολπίτιδες : Οι πονοκέφαλοι αυτοί προκαλούνται από μολύνσεις ή λοιμώξεις των κόλπων. Τα μικρόβια φράσουν τις οδούς και προκαλούν πιέσεις στην περιοχή γύρω από τα μάτια, τα μάγουλα και το κεφάλι. Επιδεινώνονται κατά την διάρκεια της ημέρας και αντιμετωπίζονται με αντιβιώσεις και αποσυμφορητικά μύτης.

3.      Έλλειψη καφεΐνης : H καφεΐνη είναι μία φυσική ψυχοτρόπος ουσία που διεγείρει το κεντρικό νευρικό σύστημα, συνδέεται με τους υποδοχείς της αδρεναλίνης και προκαλεί αγγειοδιαστολή και εγρήγορση. Συχνά η έλλειψή της σε άτομα που έχουν εθιστεί ή την καταναλώνουν σε καθημερινή βάση, προκαλεί έντονους πονοκεφάλους που οφείλονται στην διαστολή των αιμοφόρων αγγείων.

4.      Άγχος: Oι πονοκέφαλοι λόγω άγχους εντοπίζονται στην περιοχή κατά μήκος του μετώπου και εμφανίζονται σε περιόδους έντονου στρες και συναισθηματικών διαταραχών. Ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισής τους είναι η διαχείριση του συναισθηματικού αυτού φορτίου.

5.      Αρτηριακή υπέρταση : Ένα από τα μη ειδικά συμπτώματα αρτηριακής υπέρτασης αποτελεί και ο πονοκέφαλος. Οι πονοκέφαλοι που οφείλονται στην υπέρταση, δημιουργούνται από την απόφραξη των αιμοφόρων  αγγείων,  την αύξηση της αγγειακής τάσης, και εντοπίζονται στην περιοχή των κροτάφων, στο πίσω μέρος του κεφαλιού και στο κάτω μέρος του λαιμού.

6.      Πίεση των μυών: Η κακή στάση του σώματος και η έντονη σωματική άσκηση  αυξάνουν την πίεση στους μυς του κεφαλιού ή του λαιμού. Αποτελούν  συχνή αιτία εμφάνισης πονοκεφάλων που οφείλεται στην συσσωρευμένη πίεση ορισμένων μυϊκών ομάδων του λαιμού και του κεφαλιού. 

7.      Πεπτικά προβλήματα: O πονοκέφαλος που εμφανίζεται μαζί με πόνο στο στομάχι μετά την κατανάλωση φαγητού, οφείλεται στο  είδος του καταναλισκόμενου Τροφίμου. Πρόχειρα γεύματα, υπερκατανάλωση αλκοόλ και λιπαρά τρόφιμα συχνά προκαλούν πονοκεφάλους κατά τον μεταβολισμό τους.

8.      Πείνα και αφυδάτωση: Η πείνα ή η παρατεταμένη ασιτία εκδηλώνεται με πονοκεφάλους που μπορεί να οφείλονται και σε υπογλυκαιμίες και αφορούν την περιοχή του μετώπου. Η αφυδάτωση από την άλλη επιδρά στο κεντρικό νευρικό σύστημα και προκαλεί έντονους πονοκεφάλους που εντοπίζονται κυρίως στην περιοχή των κροτάφων. Είναι οι πιο εύκολοι στην διαχείρισή τους πονοκέφαλοι καθώς υποχωρούν αμέσως μετά την λήψη φαγητού ή νερού.

Ποιες είναι οι αιτίες που προκαλούν πονοκεφάλους?

 Οι πιο χαρακτηριστικές αιτίες είναι:

-Περιορισμένη όραση λόγω μυωπίας, πρεσβυωπίας και προβλημάτων όρασης

 - Έλλειψη ύπνου και διαταραχές ύπνου

- Αφυδάτωση

- Υπερκατανάλωση αλκοόλ

- Έλλειψη καφεΐνης και υπερβολική κατανάλωση καφεΐνης

-Αρτηριακή υπέρταση

- Ορμονικές αλλαγές

- Υποσιτισμός και στερητικές δίαιτες

- Συσπάσεις μυών ( καταπόνηση μυών μετά από προπονήσεις) και κακή στάση σώματος

- Έλλειψη θρεπτικών συστατικών και προβλήματα πέψης

- Κλιματολογικές συνθήκες όπως ρύπανση, υγρασία, υπερβολικό κρύο  ή ζέστη( καύσωνας)

- Πονόδοντος ή παθήσεις της κάτω γνάθου

Πότε ένας πονοκέφαλος είναι επικίνδυνος?

     Όταν ο πονοκέφαλος είναι απότομος και δυνατός, είναι διαφορετικός από τον συνηθισμένο πονοκέφαλο, δηλαδή δεν εμφανίζει τα ίδια συμπτώματα ( π.χ. ένταση, διάρκεια, πόνο με μία συνηθισμένη κεφαλαλγία). Όταν συνοδεύεται από υψηλό πυρετό,εμετό,  αυχενική δυσκαμψία, σύγχυση ή λιποθυμία και όταν παρουσιάζει μούδιασμα σε χέρι, πόδι, δυσκολία ομιλίας ή ελάττωση όρασης, τότε είναι επικίνδυνος. Μπορεί να αποτελεί σύμπτωμα ενός υποκείμενου νοσήματος στον εγκέφαλο ή τον αυχένα όπως όγκος, ανεύρυσμα, εγκεφαλική αιμορραγία, αυχενική δισκοκοίλη ή μυελοπάθεια.

Μπορεί ο πονοκέφαλος να οφείλεται σε ιγμορίτιδα ?

Υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες ο πονοκέφαλος οφείλεται σε ιγμορίτιδα, ωτίτιδα ή άλλες νευρολογικές αιτίες.

Ποια είναι η διαφορά  μεταξύ ημικρανίας και πονοκεφάλου από ιγμορίτιδα?

   Ο πονοκέφαλος από ιγμορίτιδα ή άλλες νευρολογικές αιτίες όπως ωτίτιδα οφείλεται σε λοίμωξη ή φλεγμονή των ρινικών οδών,προκαλεί ρινική συμφόρηση και πίεση στο μέτωπο και τα ιγμόρια.  Ο πόνος εντοπίζεται στο μέτωπο, στην περιοχή γύρω από τα μάτια και πίσω από τα ζυγωματικά, προκαλεί φαγούρα ή υγρά μάτια, δακρύρροια και επιδεινώνεται με την κίνηση ή το κούνημα του κεφαλιού. Αντίθετα, η ημικρανία προκαλεί έντονο οξύ και διαπεραστικό πόνο στην μία πλευρά του κεφαλιού, συνοδεύεται από τάση για ναυτία ή εμετό, ευαισθησία στο φώς, την οσμή και τον ήχο.  

 Ορμονικές αιτίες εμφάνισης πονοκεφάλου…

   Οι πονοκέφαλοι που προκαλούνται από διακυμάνσεις στα επίπεδα των ορμονών είναι συχνότεροι στις γυναίκες από ότι στους άντρες. Τα οιστρογόνα ,οι ορμόνες του γυναικείου φύλου ρυθμίζουν την αναπτυξη και λειτουργία του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος. Όποιαδήποτε μεταβολή του επιπέδου των οιστρογόνων στον οργανισμό ( πτώση ή αύξηση) συνδέεται με την εμφάνιση πονοκεφάλου ( κυρίως τις πρώτες ημέρες της εμμήνου ρύσεως και της εμμηνόπαυσης).

Οι παράγοντες που προκαλούν αλλαγές στις τιμές των οιστρογόνων  και κατ επέκταση πονοκεφάλους είναι:

- Εμμηνος ρύση

- Εμμηνόπαυση

- χρήση αντισυλληπτικών χαπιών

- Παραγωγή γάλακτος

Πως ο πονοκέφαλος επηρεάζεται από το φθινόπωρο?

Τους φθινοπωρινούς μήνες( Σεπτέμβριο με Νοέμβριο) παρατηρείται έξαρση των πονοκεφάλων και των ημικρανιών. Οι αλλαγές θερμοκρασίας από την ζέστη του καλοκαιριού στο κρύο του χειμώνα είναι υπεύθυνες για την αύξηση ,καθώς υπάρχει άμεση συσχέτιση μεταξύ εποχής και ημικρανίας. Με την είσοδο του φθινοπώρου ξεκινούν  οι αλλεργίες που για τους περισσότερους συνοδεύονται από ημικρανίες και πονοκεφάλους. Ακόμη,η αλλαγή ώρας, η μικρή διάρκεια ημέρας και οι χαμηλές θερμοκρασίες περιορίζουν την εκθεσή μας στον ήλιο. Η έλλειψη βιταμίνης D που παρατηρείται τους χειμερινούς μήνες  είναι ανάλογη της εμφάνισης πονοκεφάλων. Ενώ το άγχος της καθημερινότητας με το δύσκολο εντατικό πρόγραμμα, η επιστροφή στην εργασία και τα σχολεία μετά τις διακοπές, αυξάνουν την κούραση, περιορίζουν τον ύπνο και προκαλούν συχνά πονοκεφάλους.

Ποιες τροφές προκαλούν πονοκεφάλους?

-        Ισταμίνη

Η ισταμίνη είναι μία χημική ουσία ( ορμόνη) που παίζει σημαντικό ρόλο στο νευρικό, ανοσοποιητικό και πεπτικό σύστημα. Η υπερκατανάλωσή της προκαλεί ημικρανίες σε ατομα που παρουσιάζουν ευαισθησία σε αυτήν και δυσκολεύονται να την αποβάλλουν λόγω έλλειψης των ενζύμων που την διασπούν. Βρίσκεται σε παλαιωμένα τυριά και προιόντα που έχουν υποστεί ζύμωση όπως τουρσία, κρασί, μπύρα και μαριναρισμένα κρέατα.

-        Νιτρικά- Νιτρώδη άλατα και Νιτροζαμίνες

Αποτελούν συντηρητικά των  τροφίμων που προστίθενται σε επεξεργασμένα είδη κρεάτων (όπως  λουκάνικα, μπέικον, ζαμπόν, hotdog, σαλάμι, κ.α.) για την αποφυγή ανάπτυξης μούχλας, μυκήτων  και την διατήρηση της ασφάλειας των τροφίμων.

-        Εσπεριδοειδή, σοκολάτα, καφεινούχα ροφήματα, γλυκαντικές ουσίες ( όπως ασπαρτάμη) και γλουταμινικό μονονάτριο.

Η υπερβολική κατανάλωση καφεΐνης και ροφημάτων που την περιέχουν διαστέλλει τα αγγεία και προκαλεί πονοκεφάλους. Τα εσπεριδοειδή  λόγω κιτρικού οξέος διεγείρουν την έκκριση αδρεναλίνης. Οι γλυκαντικές ουσίες επιδρούν στο νευρικό σύστημα και προκαλούν νευροεκφυλιστικές αλλοιώσεις που εκδηλώνονται με έντονους πονοκεφάλους.

-        Κόκκινο κρασί και αλκοολούχα ποτά

Τα θειώδη άλατα που περιέχει το κόκκινο κρασί λειτουργούν ως συντηρητικά διατήρησής του. Όμως η υπερκατανάλωση κόκκινου κρασιού έχει συνδεθεί με  ημικρανίες κυρίως σε άτομα που παρουσιάζουν ευαισθησία σε αυτές. Το αλκοόλ αυξάνει την ροή του αίματος στον εγκέφαλο και προκαλεί αφυδάτωση, δύο αιτίες πρόκλησης πονοκεφάλων.

  Πως μπορείτε να αντιμετωπίσετε διατροφικά τους πονοκεφάλους?

Πιείτε νερό: Η αφυδάτωση συχνά προκαλεί πονοκεφάλους. Για να μειώσετε την πιθανότητα εμφάνισης πονοκεφάλου που οφείλεται στην αφυδάτωση, πιείτε περισσότερο νερό κατά την διάρκεια της ημέρας και καταναλώστε τροφές που περιέχουν νερό όπως φρούτα και λαχανικά.

Τρώτε τακτικά καθώς ο υποσιτισμός και οι στερητικές δίαιτες προκαλούν πονοκεφάλους. Προσπαθήστε να περιορίσετε το στρες και να ξεκουράζεστε περισσότερο. Αυξήστε την φυσική δραστηριότητα και περιορίστε την καθιστική ζωή.

Προσθέστε  μαγνήσιο στην διατροφή σας: Το μαγνήσιο συνδέεται με τα νευρικά κύτταρα και λειτουργεί ως νευροδιαβιβαστής των ερεθισμάτων στις συνάψεις. Άτομα με ημικρανίες έχουν έλλειψη ή χαμηλά επίπεδα μαγνησίου στο αίμα τους.

Περιορίστε την κατανάλωση αλκοόλ και τροφίμων που προκαλούν πονοκεφάλους και ημικρανίες όπως τρόφιμα που περιέχουν ισταμίνη, νιτρικά και νιτρώδη άλατα, σοκολάτα, καφεινούχα ροφήματα, πολλούς καφέδες, μεγάλη ποσότητα εσπεριδοειδών  φρούτων και γλυκαντικών ουσιών

Παρτε βιταμίνες του συμπλέγματος Β

Οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β είναι μία ομάδα υδατοδιαλυτών βιταμινών που συμμετέχουν στην ομαλή λειτουργία του νευρικού συστήματος και στην απελευθέρωση της ενέργεια των τροφών μέσω της μεταβολικής οδού.

Προσθέστε ρίζα τζίντζερ: To τζίντζερ έχει ισχυρή αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση και μειώνει τον πόνο που προκαλείται από ημικρανίες. Μπορείτε να προσθέσετε λίγο τζίντζερ στο φαγητό, τις σαλάτες ή να πιείτε τσάι από τζίντζερ.

Πιείτε τσάι μέντας/δεντρολίβανου: Το τσάι μέντας ή δενδρολίβανου λειτουργεί ως φυσικό παυσίπονο, διαστέλλει τα αιμοφόρα αγγεία και  καταπραΰνει τους πονοκεφάλους.

Πιείτε τσάι αντί για καφέ: Το τσάι περιέχει σημαντικές αντιοξειδωτικές ουσίες που ανακουφίζουν από τον πόνο και ταυτόχρονα αποτοξινώνουν τον οργανισμό από ουσίες που μπορεί να προκαλέσουν λοιμώξεις  και ως επακόλουθο πονοκεφάλους.

ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΓΟΥΝΑΡΗ- ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΣ- ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΣ- ΔΙΑΤΡΟΦΟΠΑΘΗΤΙΚΟΣ

ΕΙΔΙΚΟΣ ΟΡΘΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ

-