Η θεωρία της μυϊκής ισορροπίας

Σύμφωνα με τους συγγραφείς υπάρχουν αμοιβαίες σχέσεις μεταξύ της μέγιστης δύναμης, του βαθμού διατατικότητας και του μυϊκού τόνου σε ένα μυ. Συνεπώς, ένας μυς με χαμηλή μέγιστη δύναμη έχει υψηλό βαθμό διατατικότητας και χαμηλό τόνο, με αποτέλεσμα να επιμηκύνεται. Αντίθετα ένας μυς με υψηλή μέγιστη δύναμη έχει χαμηλό βαθμό διατατικότητας και υψηλό τόνο, με αποτέλεσμα να βραχύνεται. Ο βραχυμένος μυς μπορεί να κινήσει την άρθρωση από την κανονική θέση ηρεμίας όταν είναι αδρανής και να περιορίσει το εύρος κίνησης. Προκαλείται έτσι μια λειτουργική ανικανότητα, χειροτερεύει η βιομηχανική και ενεργειακή κατάσταση του μυ και βαθμιαία μειώνεται η μυϊκή δύναμη.

Η ισορροπία δύναμης και κινητικότητας μεταξύ των αγωνιστών και των ανταγωνιστών μυών θεωρείται πολύ σημαντική και αναγκαία για να γίνει σωστά η κίνηση σε μια ή και περισσότερες αρθρώσεις. Κλειδί σ’ αυτήν την ισορροπία αποτελεί μια ίση έλξη από ανταγωνιστές μυς. Στην κατάσταση της μυϊκής ισορροπίας η άρθρωση διατηρείται σε μια κανονική, φυσιολογική θέση με τη σχέση των στροφικών δυνάμεων των ανταγωνιστών μυών που περιβάλουν την άρθρωση.

Λόγω των επαφών των μυών μια ανισορροπία στη δομική ομοιοστασία ενός μυ μπορεί να προκαλέσει άμεση ενέργεια μοχλού στην ισορροπιστική διαδικασία και να επιδράσει στο βαθμό της κίνησης. Στην κατάσταση μιας μυϊκής ανισορροπίας η σχέση διαταράσσεται και η άρθρωση βρίσκεται σε μια θέση στην οποία υπάρχουν δυνάμεις που δημιουργούν συμπτώματα φθοράς στην άρθρωση. Η εικόνα 1 δείχνει μυϊκή ανισορροπία μέσω επιμήκυνσης του μυός. Ο μυς Β προσαρμόστηκε σε ειδικό ερεθισμό με χαμηλότερη τάση. Ο μυς Α δεν διεγέρθηκε και η τάση του μένει η ίδια. Η σχέση βράχυνσης μεταβλήθηκε και η μυϊκή ισορροπία διαταράχθηκε.

Στην εικόνα 2 φαίνεται μυϊκή ανισορροπία μέσα από τη μυϊκή βράχυνση. Ο μυς Α προσαρμόστηκε σε ειδικό ερεθισμό με υψηλότερη τάση. Ο μυς Β δεν διεγέρθηκε, η τάση του παρέμεινε ίδια. Έτσι η σχέση βράχυνσης μεταβλήθηκε και η μυϊκή ισορροπία έχει διαταραχθεί.

Η μυϊκή ανισορροπία θεωρείται σαν μια διαταραγμένη σχέση μεταξύ μυών οι οποίοι έχουν την τάση να αναπτύσσουν σφιγκτότητα και να βραχύνονται και μυών οι οποίοι έχουν την τάση για χαλάρωση -αδυναμία. Γι’ αυτό με τον όρο μυϊκή ανισορροπία, τουλάχιστον τρεις παράγοντες πρέπει να ληφθούν υπόψιν, όπως το μήκος των μυών, το κατώφλι ερεθισμού των συγκεκριμένων μυών και η αλλαγμένη ενεργοποίησή τους.

Κυρίαρχη και μη κυρίαρχη πλευρά

Καθώς αναπτύσσεται ο ανθρώπινος οργανισμός υφίσταται ασύμμετρες μεταβολές, με συνέπεια το ένα άκρο να καθιερώνεται ως κυρίαρχο και το άλλο ως μη κυρίαρχο. Σύμφωνα με την κλινική εμπειρία και την έρευνα το μη κυρίαρχο κάτω άκρο είναι συνήθως 5% ασθενέστερο από το κυρίαρχο σχετικά με τη μέγιστη ροπή σε χαμηλή γωνιακή ταχύτητα. Η διαφορά όμως είναι μεγαλύτερη στο άνω μέρος του σώματος, επειδή στις περισσότερες αναγκαίες δραστηριότητες χρησιμοποιείται μόνο το ένα χέρι.

Ορισμοί

Μυϊκή ισορροπία είναι η δύναμη, η ισχύς, ή αντοχή ενός μυ ή μιας μυϊκής ομάδας σχετικά με κάποιον άλλο μυ ή μυϊκή ομάδα, αλλά συνήθως αναφέρεται στον όρο της σχετικής δύναμης. Συχνότερα συγκρίνονται οι αγωνιστές και ανταγωνιστές της άρθρωσης (π.χ. ενέργεια δικέφαλου - τρικέφαλου), αν και επίσης μπορούν να γίνουν ετερόπλευρες συγκρίσεις (π.χ. δεξιού με αριστερό δικέφαλο) και συγκρίσεις του άνω με το κάτω μέρος του σώματος (π.χ. πιέσεις πάγκου με καθίσματα).

Επίσης χρησιμοποιείται ο όρος μυϊκή ανισορροπία, κατά την οποία υπάρχει μια ασυμμετρία μεταξύ των μελών του σώματος ή μια διαφορά από μια προβλεπόμενη κανονική τιμή (μεγαλύτερη του 10%). Αυτή η ασυμμετρία ή διαφορά ορίζεται ως ομόπλευρη - αντίπλευρη (ipsilateral - contralatral) ανισορροπία, στη δύναμη, την ισχύ, την αντοχή ή κάποια άλλη τιμή όταν συγκρίνονται μέλη στο ίδιο άτομο. Από το 1994 εμφανίστηκε και ο όρος νευρομυϊκές ανισορροπίες η δε διεύρυνση του όρου αιτιολογήθηκε από το γεγονός ότι το μυϊκό σύστημα ελέγχεται από το νευρικό σύστημα.

Εμφάνιση ανισορροπιών
Η έλλειψη μυϊκής ισορροπίας είναι συχνότερη στους εφήβους που εμφανίζουν πρώϊμη βιολογική ανάπτυξη και μπορεί να επηρεάσει την εξέλιξη της απόδοσης. Ήδη από την ηλικία των οχτώ χρόνων βρέθηκαν μυϊκές ανισορροπίες σε δυσανάλογα υψηλά επίπεδα, με αρνητικά αποτελέσματα στην μεσομυϊκή συναρμογή και στον συνδετικό και στηρικτικό ιστό, όπως πόνος του αχίλλειου τένοντα, χονδροπάθεια της επιγονατίδας ή κατάγματα από μυϊκή έλξη. Ο άνθρωπος αρχίζει τη ζωή με υψηλού βαθμού μυϊκή ανισορροπία και στη συνέχεια ένας αριθμός παραγόντων την διατηρεί ή πιθανόν την αυξάνει καταλήγοντας σε πιθανά σφάλματα στάσης.

Ανισορροπίες μεταξύ δεξιού και αριστερού ποδιού των εκτεινόντων και καμπτήρων μυϊκών ομάδων του γόνατος είναι κάτι το συνηθισμένο. Ανισορροπίες του 10% ή περισσότερο παρουσιάζονται σε 31 μέχρι 41% των αθλητών και αθλητριών. Ανισορροπίες του 15% ή περισσότερο μπορούμε να δούμε σε 20 με 30% των αθλητριών. Ανισορροπίες του 20% ή περισσότερο μπορούμε να δούμε στο 3 με 18% αθλητών και αθλητριών.

Αιτίες μυϊκής ανισορροπίας
Ο τρόπος ζωής και οι συνήθειες του κάθε ανθρώπου, η φύση της εργασίας του και οι διάφορες παθήσεις που τον αναγκάζουν να μένει στο κρεβάτι προκαλούν διάφορες διαταραχές στο μυϊκό του σύστημα. Υπάρχουν πολλές αιτίες για μυϊκή ανισορροπία, όπως η ανάπτυξη, το παιχνίδι, η στάση, ο ύπνος, το περπάτημα και τρέξιμο. Ψυχολογικές καταστάσεις διστακτικότητας, σεμνότητας, κατάπτωσης και αίσθηση κατωτερότητας είναι συχνά παράγοντες που συμβάλλουν στην εξασθένιση του σώματος, προκαλούν γερμένους ώμους και κακή στάση. Σύμφωνα με μελέτη μπορεί να προκληθούν μυϊκές ανισορροπίες από:

1. κακή στάση
2. χαρακτηριστικά μυϊκά πρότυπα χρήσης του συγκεκριμένου αθλήματος
3. ακατάλληλες ασκήσεις
4. ακατάλληλη εκτέλεση κατάλληλων ασκήσεων
5. συνδυασμός των παραπάνω.

του: Κων/νου Γιαννακόπουλου