FITNESS

Μυικό σύστημα - Δομή του σκελετικού μυ

Μυικό σύστημα - Δομή του σκελετικού μυ Παναγιώτης Κουρσάρης 20.03.2014

Ή εκτέλεση των γυμναστικών ασκήσεων πραγματοποιείται με την συμμετοχή των σκελετικών μυών, με αποτέλεσμα η επίδραση των ασκήσεων να φαίνεται περισσότερο στον σκελετό και κυρίως στο μυϊκό σύστημα. Από τη συνολική μάζα του σώματος ποσοστό 30-35% στις γυναίκες και 42-47% στους άνδρες αντιστοιχεί στη μυϊκή μάζα. Με συστηματική και επίμονη όμως προπόνηση ορισμένοι αθλητές στων οποίων τα αθλήματα απαιτείται μέγιστη δύναμη και ταχυδύναμη μπορούν να αυξήσουν το ποσοστό της μυϊκής μάζας και πάνω από το 60% της συνολικής μάζας του σώματος. Στα άνω άκρα βρίσκεται ένα ποσοστό 25-30% από το συνολικό βάρος των μυών, ενώ το 50% και παραπάνω βρίσκεται στα κάτω άκρα. Το υπόλοιπο 20-25% βρίσκεται στον κορμό και το κεφάλι.

Δομή του σκελετικού μυ

Τη βασική μονάδα του σκελετικού μυ αποτελεί η μυϊκή ίνα, ένα κυλινδρικό κύτταρο διαμέτρου 10-80 μ, η κυτταρική μεμβράνη του οποίου ονομάζεται σαρκείλημα. «Οι επιπολής στιβάδες του σαρκειλήματος συγχωνεύονται με τενόντιες ίνες, που με τη σειρά τους συνενώνονται σε δέσμες για να σχηματίσουν τους τένοντες των μυών που εισδύουν στα οστά» (Guyton). Οι χιλιάδες μυϊκές ίνες που βρίσκονται σε κάθε μυ αποτελούν το 85-90% της συνολικής του μάζας και επίσης ένα ποσοστό περίπου 10% καταλαμβάνεται από το δίκτυο τριχοειδών αιμοφόρων αγγείων και νεύρων, που υπάρχει μεταξύ των μυϊκών ινών. Δέκα έως πενήντα μυϊκές ίνες συγκροτούν μια μυϊκή δέσμη που περιβάλλεται από έναν υμένα συνδετικού ιστού, το περιμύϊο, και οι δέσμες τελικά απαρτίζουν τον μυ ο οποίος περιβάλλεται από ινώδη συνδετικό ιστό, το επιμύϊο.

Κάθε μυϊκή ίνα περιέχει μερικές εκατοντάδες ή μερικές χιλιάδες μυϊκά ινίδια, που στο σύνολό τους αποτελούν περίπου το 50% της μάζας της ίνας, έχουν το ίδιο μήκος με τη μυϊκή ίνα και αποτελούν τα πραγματικά συσταλτά στοιχεία του μυ. Κάθε μυϊκό ινίδιο έχει τοποθετημένα πλάϊ-πλάϊ περίπου 1500 νημάτια μυοσίνης και 3000 νημάτια ακτίνης, που είναι μεγάλα μόρια πολυμερισμένης πρωτεΐνης υπεύθυνα για τη μυϊκή συστολή. Τα νημάτια της μυοσίνης και της ακτίνης διαπλέκονται μεταξύ τους με αποτέλεσμα τα μυοϊνίδια να παρουσιάζουν εναλλακτικά φωτεινές και σκοτεινές ζώνες.

Μέρη σκελετικού μυ

Οι φωτεινές, που περιέχουν μόνο νημάτια ακτίνης, ονομάζονται ζώνες I (ισότροπες). Οι σκοτεινές, που περιέχουν τα νημάτια της μυοσίνης και τα άκρα των νηματίων της ακτίνης, εκεί που επικαλύπτουν τη μυοσίνη, λέγονται ζώνες Α (ανισότροπες). Στο κέντρο της ζώνης Α υπάρχει η ζώνη που αποτελείται μόνο από παχιά νημάτια και διχοτομείται από τη γραμμή Μ, η οποία δείχνει την περιοχή όπου γίνεται η πλάγια σύνδεση μεταξύ γειτονικών παχιών νηματίων. Οι I ζώνες εμφανίζουν μια λευκή ανισότροπη διάμεση γράμμωση Ζ. Το τμήμα μεταξύ δύο διαδοχικών Ζ ταινιών καλείται σαρκομέριο. Το σαρκομέριο αποτελεί τη λειτουργική μονάδα του συσταλτού συστήματος του μυός.

Η μυοσίνη και η ακτίνη αντιπροσωπεύουν το 55% των ολικών πρωτεϊνών του γραμμωτού μυ (Μπαλτόπουλος). Η μυοσύνη είναι η σημαντικότερη πρωτεΐνη για τη μυϊκή συστολή, αφού λόγω της δομής της είναι κατάλληλη για μηχανική συστολή και ανάπτυξη δύναμης. Τα νημάτιά της έχουν πολυάριθμες πλευρικές προεξοχές, τις εγκάρσιες γέφυρες, που επεκτείνονται προς τα νημάτια της ακτίνης. Οι γέφυρες τις μυοσίνης αποτελούνται από έναν ελαστικό λαιμό και μια διπλή κεφαλή, με πολύ ενεργά ενζυματικά κέντρα, στα οποία πραγματοποιείται η πάρα πολύ σημαντική διάσπαση του ΑΤΡ σε ADP και Pa (ανόργανο φωσφορικό).

Μεγάλη λειτουργική σπουδαιότητα έχει το σαρκοσωληνωτό σύστημα, που περιβάλλει τα μυϊκά ινίδια, γιατί είναι υπεύθυνο για τη σηματοδότηση της μυϊκής συστολής με δομικά του στοιχεία το σαρκοπλασματικό δίκτυο, την τριάδα των σάκων (αποθήκευση του ασβεστίου) και το Τ σύστημα των σωληνίσκων (διευκολύνει τη γρήγορη μετάδοση του δυναμικού ενέργειας σ’ όλη τη μυϊκή ίνα).

του: Κων/νου Γιαννακόπουλου