Βιταμίνη D
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΓΟΥΝΑΡΗ 04.12.2022Η Βιταμίνη D είναι μία λιποδιαλυτή βιταμίνη απαραίτητη για την υγεία των οστών και των δοντιών. Οι βασικές μορφές της είναι η D2 (εργοκαλσιφερόλη) και η D3 (χοληκαλσιφερόλη). Το μεγαλύτερο ποσοστό της βιταμίνης D που χρειάζεται ο άνθρωπος σε καθημερινή βάση παράγεται ενδογενώς και σχηματίζεται στο δέρμα. Κατά την έκθεση στον ήλιο, η 7-δίυδροχοληστερόλη( πρόδρομη μορφή βιταμίνης D στο σώμα), υφίσταται διάφορες υδροξυλιώσεις και τελικά μετατρέπεται στην 1,25(ΟΗ)D3 που είναι η πιο δραστική μορφή της βιταμίνης D και είναι απαραίτητη στον οργανισμό.
Παρά το γεγονός πως το μεγαλύτερο μέρος της συντίθεται στο σώμα, συχνά παρατηρείται ανεπάρκεια ή έλλειψή της. Το φαινόμενο είναι πιο έντονο στις χώρες του Βορρά όπου εκεί η έκθεση στον ήλιο είναι περιορισμένη αλλά και στις λεγόμενες Μεσογειακές χώρες( Ελλάδα, Κύπρος, Ιταλία, Ισπανία) όπου επικρατεί εύκρατο κλίμα, παρατηρείται εποχιακή έλλειψή της κυρίως το διάστημα Φεβρουαρίου- Μαΐου
Η έλλειψή της συχνά οφείλεται στον σύγχρονο τρόπο ζωής των ανθρώπων και στην δυτικού τύπου διατροφή. Πιο συγκεκριμένα:
οι κλειστοί εργασιακοί και οικιστικοί χώροι
η χρόνια χρήση αντηλιακών
η ατμοσφαιρική ρύπανση
ο ελάχιστος χρόνος παραμονής καθημερινά σε υπαίθριους ανοιχτούς χώρους
σύνδρομα δυσαπορρόφησης και ηπατικές παθήσεις, νεφρική ανεπάρκεια και χειρουργεία
η παχυσαρκία και η ηλικία,
τα fast food τρόφιμα και τα επεξεργασμένα προιόντα.
ορισμένα φάρμακα κυρίως αντιεπιληπτικά και βαρβιτουρικά
και ο τρόπος ένδυσης.
Τους χειμερινούς μήνες ο μέσος όρος έκθεσης στον ήλιο για τον σχηματισμό της βιταμίνης D είναι περίπου 2,5 ώρες ενώ το καλοκαίρι αρκούν 15-20 λεπτά για την ενδογενή παραγωγή της.
Η ελάχιστη συνιστώμενη ημερήσια δόση της για την αποφυγή ελλείψεων είναι 400 ΙU για τα βρέφη(1-12 μηνών), 600 ΙU( για παιδιά 1-13 ετών, εφήβους, ενήλικες ως 70 ετών, εγκύους και θηλάζουσες) και 800 IU για ενήλικες >70 ετών. Ενώ καθημερινά η πρόσληψή της δεν θα πρέπει να ξεπερνά τις 2000 IU.
Άτομα που έχουν μεγαλύτερες απαιτήσεις σε βιταμίνη D είναι :
Τα βρέφη που θηλάζουν και κυρίως όσα δεν εκτίθενται πολύ στον ήλιο
Οι εγκυες και οι θηλάζουσες μητέρες
Τα ηλικιωμένα άτομα και κυρίως όσα έχουν οστεοπόρωση, ιστορικό καταγμάτων ποδιών, περιορισμένη κινητικότητα ή όσοι ζουν σε οίκους ευγηρίας( κλειστούς χώρους)
Παιδιά στο στάδιο της εφηβείας
Μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες
Τα άτομα με σκουρόχρωμη επιδερμίδα
Οι αυστηρά χορτοφάγοι
Όσοι έχουν σύνδρομα δυσαπορρόφησης εντέρου, κοιλιοκάκη ή έχουν υποστεί χειρουργική επέμβαση.
Ποιος είναι ο ρόλος της βιταμίνης D στον οργανισμό?
Συμβάλλει στην μέγιστη απορρόφηση του ασβεστίου και του φωσφόρου και στην εναπόθεσή του στα οστά.
Περιορίζει την έκκριση της PTH, αποτρέποντας την εμφάνιση δευτεροπαθούς υπερπαραθυρεοειδισμού και οστεοπόρωσης.
Δρα προληπτικά και θεραπευτικά στην αντιμετώπιση διαφόρων μορφών καρκίνου (κυρίως του μαστού, του προστάτη, του παχέος εντέρου, του όρθρου) και διαφόρων μορφών λευχαιμίας, καθώς εμποδίζει τον ανώμαλο κυτταρικό πολλαπλασιασμό.
Προάγει την εναπόθεση του ασβεστίου και του φωσφόρου στα οστά συμβάλλοντας στην διατήρηση της οστικής μάζας, της οστικής πυκνότητας και της μυϊκής λειτουργίας.
Αποτρέπει την εμφάνιση οστεοπόρωσης και οστεοπενίας.
Προστατεύει από την εκδήλωση καρδιαγγειακών νοσημάτων καθώς μειώνει την αρτηριακή πίεση και τον κίνδυνο εμφάνισης εγκεφαλικού επεισοδίου ή εμφράγματος του μυοκαρδίου.
Προστατεύει τον οργανισμό από αυτοάνοσα νοσήματα, ενώ μειώνει την ένταση των συμπτωμάτων σε ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας.
Αποτρέπει την εμφάνιση Σακχαρώδους Διαβήτη τύπου 2, καθώς ρυθμίζει την λειτουργία των β-κυττάρων, την έκκριση ινσουλίνης και αυξάνει την ευαισθησία των κυττάρων στην γλυκόζη.
Συμβάλλει στην σωστή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και προλαμβάνει διάφορες λοιμώξεις του όπως κρυολόγημα, γρίπη, φυματίωση.
Προλαμβάνει λοιμώξεις του αναπνευστικού όπως άσθμα, δύσπνοια, δυσκολία στην αναπνοή.
Τι προκαλεί η έλλειψή της ?
κόπωση, χρόνιο πόνο, μυϊκή αδυναμία και ατονία
Κατάθλιψη και εναλλαγές διάθεσης
Αναπνευστικά προβλήματα
καρδιαγγειακές παθήσεις
Αυτοάνοσα νοσήματα, διάφορες μορφές καρκίνου και προβλήματα στην λειτουργία του θυρεοειδή
Εκτός από την επιδερμική σύνθεσή της, η βιταμίνη D μπορεί να προσληφθεί και μέσω της διατροφής .Οι τροφές στις οποίες περιέχεται είναι:
Λιπαρά ψάρια( τόνο, Σολωμό, τσιπούρα κ.ά.) και ιχθυέλαια
Αβοκάντο
Αυγά
Γαλακτοκομικά προϊόντα ενισχυμένα με βιταμίνη D
μοσχαρίσιο συκώτι, μανιτάρια
Δημητριακά βρώμης
Αρακάς
θαλασσινά
Σπιρουλίνα
ορισμένα λαχανικά και ξηροί καρποί.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΓΟΥΝΑΡΗ, ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΣ-ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΣ- ΔΙΑΤΡΟΦΟΠΑΘΗΤΙΚΟΣ -ΕΙΔΙΚΟΣ ΟΡΘΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ Μsc.