Βιταμίνη D

Η Βιταμίνη D είναι μία λιποδιαλυτή βιταμίνη απαραίτητη για την υγεία των οστών και των δοντιών. Οι βασικές μορφές της είναι η D2 (εργοκαλσιφερόλη) και η D3 (χοληκαλσιφερόλη). Το μεγαλύτερο ποσοστό της βιταμίνης D που χρειάζεται ο άνθρωπος σε καθημερινή βάση παράγεται ενδογενώς και σχηματίζεται στο δέρμα. Κατά την έκθεση στον ήλιο, η 7-δίυδροχοληστερόλη( πρόδρομη μορφή βιταμίνης D στο σώμα), υφίσταται διάφορες υδροξυλιώσεις και τελικά μετατρέπεται στην 1,25(ΟΗ)D3 που είναι η πιο δραστική μορφή της βιταμίνης D και είναι απαραίτητη στον οργανισμό.

Παρά το γεγονός πως το μεγαλύτερο μέρος της συντίθεται στο σώμα, συχνά παρατηρείται ανεπάρκεια ή έλλειψή της. Το φαινόμενο είναι πιο έντονο στις χώρες του Βορρά όπου εκεί η έκθεση στον ήλιο είναι περιορισμένη αλλά και στις λεγόμενες Μεσογειακές χώρες( Ελλάδα, Κύπρος, Ιταλία, Ισπανία) όπου επικρατεί εύκρατο κλίμα, παρατηρείται εποχιακή έλλειψή της κυρίως το διάστημα Φεβρουαρίου- Μαΐου

Η έλλειψή της συχνά οφείλεται στον σύγχρονο τρόπο ζωής των ανθρώπων και στην δυτικού τύπου διατροφή. Πιο συγκεκριμένα:

• οι κλειστοί εργασιακοί και οικιστικοί χώροι

• η χρόνια χρήση αντηλιακών

• η ατμοσφαιρική ρύπανση

• ο ελάχιστος χρόνος παραμονής καθημερινά σε υπαίθριους ανοιχτούς χώρους

• σύνδρομα δυσαπορρόφησης και ηπατικές παθήσεις, νεφρική ανεπάρκεια και χειρουργεία

• η παχυσαρκία και η ηλικία,

• τα fast food τρόφιμα και τα επεξεργασμένα προιόντα.

• ορισμένα φάρμακα κυρίως αντιεπιληπτικά και βαρβιτουρικά

• και ο τρόπος ένδυσης.

  Τους χειμερινούς μήνες ο μέσος όρος έκθεσης στον ήλιο για τον σχηματισμό της βιταμίνης D είναι περίπου 2,5 ώρες ενώ το καλοκαίρι αρκούν 15-20 λεπτά για την ενδογενή παραγωγή της.

  Η ελάχιστη συνιστώμενη ημερήσια δόση της για την αποφυγή ελλείψεων είναι 400 ΙU για τα βρέφη(1-12 μηνών), 600 ΙU( για παιδιά 1-13 ετών, εφήβους, ενήλικες ως 70 ετών, εγκύους και θηλάζουσες) και 800 IU για ενήλικες >70 ετών. Ενώ καθημερινά η πρόσληψή της δεν θα πρέπει να ξεπερνά τις 2000 IU.

  Άτομα που έχουν μεγαλύτερες απαιτήσεις σε βιταμίνη D είναι :

• Τα βρέφη που θηλάζουν και κυρίως όσα δεν εκτίθενται πολύ στον ήλιο

• Οι εγκυες και οι θηλάζουσες μητέρες

• Τα ηλικιωμένα άτομα και κυρίως όσα έχουν οστεοπόρωση, ιστορικό καταγμάτων ποδιών, περιορισμένη κινητικότητα ή όσοι ζουν σε οίκους ευγηρίας( κλειστούς χώρους)

• Παιδιά στο στάδιο της εφηβείας

• Μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες

• Τα άτομα με σκουρόχρωμη επιδερμίδα

• Οι αυστηρά χορτοφάγοι

• Όσοι έχουν σύνδρομα δυσαπορρόφησης εντέρου, κοιλιοκάκη ή έχουν υποστεί χειρουργική επέμβαση.

  

  Ποιος είναι ο ρόλος της βιταμίνης D στον οργανισμό?

• Συμβάλλει στην μέγιστη απορρόφηση του ασβεστίου και του φωσφόρου και στην εναπόθεσή του στα οστά.

• Περιορίζει την έκκριση της PTH, αποτρέποντας την εμφάνιση δευτεροπαθούς υπερπαραθυρεοειδισμού και οστεοπόρωσης.

• Δρα προληπτικά και θεραπευτικά στην αντιμετώπιση διαφόρων μορφών καρκίνου (κυρίως του μαστού, του προστάτη, του παχέος εντέρου, του όρθρου) και διαφόρων μορφών λευχαιμίας, καθώς εμποδίζει τον ανώμαλο κυτταρικό πολλαπλασιασμό.

• Προάγει την εναπόθεση του ασβεστίου και του φωσφόρου στα οστά συμβάλλοντας στην διατήρηση της οστικής μάζας, της οστικής πυκνότητας και της μυϊκής λειτουργίας.

• Αποτρέπει την εμφάνιση οστεοπόρωσης και οστεοπενίας.

• Προστατεύει από την εκδήλωση καρδιαγγειακών νοσημάτων καθώς μειώνει την αρτηριακή πίεση και τον κίνδυνο εμφάνισης εγκεφαλικού επεισοδίου ή εμφράγματος του μυοκαρδίου.

• Προστατεύει τον οργανισμό από αυτοάνοσα νοσήματα, ενώ μειώνει την ένταση των συμπτωμάτων σε ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας.

• Αποτρέπει την εμφάνιση Σακχαρώδους Διαβήτη τύπου 2, καθώς ρυθμίζει την λειτουργία των β-κυττάρων, την έκκριση ινσουλίνης και αυξάνει την ευαισθησία των κυττάρων στην γλυκόζη.

• Συμβάλλει στην σωστή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και προλαμβάνει διάφορες λοιμώξεις του όπως κρυολόγημα, γρίπη, φυματίωση.

• Προλαμβάνει λοιμώξεις του αναπνευστικού όπως άσθμα, δύσπνοια, δυσκολία στην αναπνοή.

  Τι προκαλεί η έλλειψή της ?

• κόπωση, χρόνιο πόνο, μυϊκή αδυναμία και ατονία

• Κατάθλιψη και εναλλαγές διάθεσης

• Αναπνευστικά προβλήματα

• καρδιαγγειακές παθήσεις

• Αυτοάνοσα νοσήματα, διάφορες μορφές καρκίνου και προβλήματα στην λειτουργία του θυρεοειδή

  Εκτός από την επιδερμική σύνθεσή της, η βιταμίνη D μπορεί να προσληφθεί και μέσω της διατροφής .Οι τροφές στις οποίες περιέχεται είναι:

• Λιπαρά ψάρια( τόνο, Σολωμό, τσιπούρα κ.ά.) και ιχθυέλαια

• Αβοκάντο

• Αυγά

• Γαλακτοκομικά προϊόντα ενισχυμένα με βιταμίνη D

• μοσχαρίσιο συκώτι, μανιτάρια

• Δημητριακά βρώμης

• Αρακάς

• θαλασσινά

• Σπιρουλίνα

• ορισμένα λαχανικά και ξηροί καρποί.

ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΓΟΥΝΑΡΗ, ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΣ-ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΣ- ΔΙΑΤΡΟΦΟΠΑΘΗΤΙΚΟΣ -ΕΙΔΙΚΟΣ ΟΡΘΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ Μsc.